Kontakty dziadków z wnukami w prawie francuskim

Dziadkowie, którzy zostali pozbawieni kontaktu z wnukami, mogą skutecznie doprowadzić do ich uregulowania przez francuski sąd rodzinny.

Prawo dziecka do kontaktów z dziadkami

Prawa dziadków zostały uznane przez ustawę z 4 czerwca 1970 roku. Zgodnie z artykułem 371-4 francuskiego kodeksu cywilnego, zmienionym przez ustawę z 5 marca 2007 roku dotyczącą ochrony dziecka:

„Dziecko ma prawo do utrzymywania kontaktów ze swoimi krewnymi. Jedynie dobro dziecka może stanowić przeszkodę w wykonywaniu tego prawa. Jeśli jest to zgodne z dobrem dziecka, sędzia ds. spraw rodzinnych reguluje kontakty między dzieckiem a osobą trzecią, niezależnie od tego, czy jest to krewny, czy nie”.

Przepis ten odnosi się nie tylko do dziadków, ale także do innych krewnych. W związku z tym dotyczy on zarówno dziadków biologicznych, jak i adopcyjnych.

Więzi między dzieckiem a dziadkami są ważne dla jego dobra. Prawo przyznaje dziadkom możliwość nawiązania kontaktów z wnukiem, ponieważ zakłada się, że ta relacja przynosi dziecku ciepło, miłość oraz wsparcie. Relacje te mogą być ograniczone jedynie w wyjątkowych okolicznościach, gdy są one sprzeczne z dobrem dziecka.

Postępowanie

Zdarza się, że wskutek różnych sytuacji życiowych, takich jak rozwód czy przeprowadzka rodziców, dziadkowie zostają pozbawieni kontaktu z wnukami.

Jeśli rodzice uniemożliwiają dziadkom kontakt z dzieckiem, sędzia ds. spraw rodzinnych w miejscu zamieszkania dziecka może uregulować te kontakty. W tym celu dziadkowie muszą złożyć wniosek o ustalenie kontaktów z wnukami, precyzyjnie określając zasady ich odbywania, w tym dni i miejsca spotkań.

W postępowaniu biorą udział oboje rodzice, nawet jeśli tylko jedno z nich sprzeciwia się kontaktom dziecka z dziadkami. Prokurator również musi zostać poinformowany o wniosku, ponieważ jego rolą jest ocena zasadności kontaktów dziadków z dzieckiem.

Organizacja kontaktów

Sędzia rodzinny reguluje kontakty między dzieckiem a dziadkami. We Francji sąd najczęściej przyznaje prawo do kontaktów raz w miesiącu (np. pierwszy weekend miesiąca) oraz podczas części ferii i wakacji. Jednak w sytuacjach konfliktowych między dziadkami a rodzicami może zostać przyznane jedynie ograniczone prawo do kontaktu, bez możliwości nocowania dziecka u dziadków.

Jeśli kontakty dziadków z wnukami były długo przerwane lub wystąpiły poważne konflikty, sędzia może przyznać jedynie ograniczone prawo do odwiedzin, umożliwiające stopniowe odbudowanie relacji. Sąd może również zarządzić okres próbny kontaktów oraz powołać specjalistę do oceny sytuacji. Dziadkowie mogą także otrzymać prawo do spotkań w wyznaczonej placówce.

Wykluczenie prawa do kontaktu

Artykuł 371-4 francuskiego kodeksu cywilnego przewiduje, że „jedynie dobro dziecka może stanowić przeszkodę w wykonywaniu tego prawa (prawa do kontaktow z dziadkami)”.

Aby uniemożliwić kontakty dziecka z dziadkami, należy wykazać, że byłyby one sprzeczne z jego dobrem. Sędzia ocenia każdy przypadek indywidualnie, a rodzice muszą udowodnić, że relacje z dziadkami byłyby dla dziecka szkodliwe.

Konflikt między rodzicami a dziadkami

Sam konflikt między rodzicami a dziadkami nie stanowi wystarczającego powodu do odmowy prawa do kontaktu. Musi zostać wykazane, że spór wpływa negatywnie na dziecko. Przykładowo, w orzeczeniu z 28 lutego 2006 r. francuski sąd kasacyjny uznał, że „jeśli konflikt nie ma negatywnego wpływu na dziecko, nie jest to wystarczający powód do odmowy prawa do kontaktów„. W innym orzeczeniu z 14 stycznia 2009 r. dziadkom przyznano prawo do odwiedzin, ponieważ zobowiązali się nie podważać autorytetu rodziców.

Brak więzi z rodzicami a kontakty z wnukiem

Brak kontaktu między rodzicami dziecka a dziadkami nie wyklucza możliwości utrzymywania relacji z wnukiem. W orzeczeniu z 15 lutego 2023 r. sąd kasacyjny przyznał prawo do korespondencji i odwiedzin dziadkom ze strony ojca, mimo że matka dzieci nie utrzymywała z nimi żadnych kontaktów. Decyzja ta miała na celu zachowanie więzi dzieci z rodziną ojca.

Konsekwencje niewykonania orzeczenia sądu

Jeśli rodzice ignorują orzeczenie sądu i nadal utrudniają dziadkom kontakt z wnukami, mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej za „niewywiązanie się z obowiązku przedstawienia dziecka„. W orzeczeniu z 2 marca 2016 r. sąd uznał, że brak chęci dziecka do widzenia się z dziadkami nie jest wystarczającym powodem do unikania kontaktów, chyba że zachodzą szczególne okoliczności.

Mec. Monika Morawska, Adwokat w Paryżu